NewVnNews - Chimera là từ ngữ chỉ một quái vật cổ xưa trong thần thoại , có cơ thể gồm nhiều phần của các con vật khác nhau tạo thành mà ta gọi là thể khảm, giống như lấy các mảnh vụn khác nhau của nhiều con vật xé ra, rồi sau đó ghép lại lộn xộn, thành một con vật đầu gà , mình chó, đuôi rắn, cánh dơi chẳng hạn...
Chimera gọi cho đúng tên là một con vật thể khảm chứ không phải vật lai vì một sinh vật lai (hybrid) vì sinh vật lai chỉ có một loại tế bào duy nhất phát triển thành một cơ thể từ hai nguồn cha mẹ khác nhau. Sinh vật thể khảm lại là một quái vật ghép bởi các phần cơ thể khác nhau từ ít nhất hai nguồn trở lên, đó là một Frankenstein của sinh vật tự nhiên.
Tại sao lại có sự quái gở này khi mà theo ta biết , cơ thể chỉ chấp nhận những tế bào có một bộ gen duy nhất , nếu khác thì hệ miễn dịch sẽ đào thải ngay (hiện tượng chống lại miếng ghép). Có một sự kỳ diệu mà thiên nhiên đã quy định cho sinh vật, đó là việc hệ miễn dịch chỉ chống lại những loại tế bào lạ sau khi nó (hệ miễn dịch) ra đời. Khi thụ tinh thông thường tế bào sẽ sinh sản tạo ra một sinh vật, nếu nó phân cắt thành hai nhóm hay nhiều hơn thì ta sẽ có đa thai vì mỗi nhóm sẽ tạo ra một sinh vật với bộ gen giống hệt nhau.
Ngược lại nếu hai tế bào (hoặc có thể hơn) cùng thụ tinh một lúc (rất hiếm) và dính chặt nhau, cùng phát triển thì sẽ cho chỉ một sinh vật duy nhất nhưng mang hai bộ gen khác nhau. Khi hình thành cơ quan thì mỗi một cơ quan lại có một bộ gen duy nhất , do đó có thể sinh vật này mang gan, tuyến sinh dục, tim , não có bộ gen A, thận , phổi, da, bộ tiêu hóa có bộ gen B (cơ quan thường có một bộ gen duy nhất tuy nhiên cũng có thể pha tạp ). Hệ miễn dịch có thể là A hay B nhưng vì nó hình thành sau nên nó xem A hay B cùng phe nên không chống lại. Thế là sinh vật lớn lên hoàn toàn bình thường không biết cơ thể mình từ hai nguồn gốc khác nhau.
Hiện tượng chimera này có nhiều hơn và phổ biến hơn ta tưởng. Ở con người thì chỉ khi xét nghiệm ADN để tìm phụ hệ thì mới phát hiện do đó không biết tỉ lệ của nó là bao nhiêu (không ai rỗi hơi đi tìm ở mọi người thường, có lẽ sẽ là một đề tài nghiên cứu ở tương lai).Thế nhưng ở con vật thì khá phổ biến. nguyên do là con vật thường đa thai . Thể khảm xảy ra khi ta ghép mô ở bào thai hay do hiện tượng truyền máu mang tế bào mầm giữa các phôi thai trong bụng mẹ. Ở loại khỉ đuôi sóc marmoset ở châu Mỹ (loại khỉ nhỏ nhất thế giới) thì tỉ lệ thể khảm lên tới 95% khỉ sinh ra vì pha tạp máu từ trong bào thai.
Làm thế nào để nhận biết một sinh vật có thể khảm?
Rất khó, vì không giống như các con quái vật trong truyện cổ tích , đầu bò , mình sư tử , đuôi rắn , thể hiện bên ngoài các sinh vật này không khác một sinh vật cùng loại bình thường. Quan sát kỷ có thể thấy thân có những đốm màu ở lông khác nhau trên hai bên , các ngón chân khác nhau hai bên , màu mắt khác nhau…còn ở người xem phết máu có thể thấy hai dòng hồng cầu khác hẳn nhau , da có những đốm khác màu, màu mắt khác nhau hai bên, giới tính lẫn lộn…Nhưng nói chung gần như khó thể phân biệt một chimera và sinh vật bình thường nếu chỉ dựa vào hình dạng bên ngoài.
Hiện tượng chimera nay gây ra một số vấn đề nan giải nếu không khéo có thể thành tai họa.
Thứ nhất là về mặt pháp luật, để xác định phụ hệ hay mẫu hệ vì đứa trẻ đẻ ra có thể mang gen không giống cha hay mẹ mình như các vụ kiện cáo trong lịch sử (The Lydia Fairchild , Karen Keegan ….và thí dụ trong bài báo Lần đầu Việt Nam phát hiện "bố đẻ nhưng không phải bố ruột")
Thứ hai nữa là một sinh vật thể khảm khi hiến tặng cơ quan có nguy cơ gây ra thải loại miếng ghép dù rằng cách test xét nghiệm máu cho thấy tương hợp (chỉ là tương hợp mô máu với giả thiết rằng toàn bộ phần cơ thể còn lại cùng một di truyền).
Ở thực vật hiện tượng chimera này là một sự thông thường. Thí dụ như xoài , thanh long, nhãn, quít, cam, mãng cầu. sầu riêng…. tháp cây là một chuyện thông thường. Cây tháp thực ra là một chimera vì cây ít có hiện tượng thải miếng ghép giống như động vật.
Hiện tại trong các phòng thí nghiệm bằng cách ghép tế bào lên phôi ,người ta đã tạo ra những sinh vật như cừu-dê, chuột- sóc, thậm chí có cả heo- người, thỏ -người….nhưng những sinh vật này đều chỉ tạo ra nhằm nghiên cứu ,chỉ hình thành phôi chứ không sống. Tuy nhiên không ai biết trong tương lai có thể có những ai đó tạo ra một loại người-sư tử, người – anconda hay ghê gớm hơn người-terex (khủng long bạo chúa) phục vụ cho những y đồ đen tối thì sao?
Tại sao lại có sự quái gở này khi mà theo ta biết , cơ thể chỉ chấp nhận những tế bào có một bộ gen duy nhất , nếu khác thì hệ miễn dịch sẽ đào thải ngay (hiện tượng chống lại miếng ghép). Có một sự kỳ diệu mà thiên nhiên đã quy định cho sinh vật, đó là việc hệ miễn dịch chỉ chống lại những loại tế bào lạ sau khi nó (hệ miễn dịch) ra đời. Khi thụ tinh thông thường tế bào sẽ sinh sản tạo ra một sinh vật, nếu nó phân cắt thành hai nhóm hay nhiều hơn thì ta sẽ có đa thai vì mỗi nhóm sẽ tạo ra một sinh vật với bộ gen giống hệt nhau.
Ngược lại nếu hai tế bào (hoặc có thể hơn) cùng thụ tinh một lúc (rất hiếm) và dính chặt nhau, cùng phát triển thì sẽ cho chỉ một sinh vật duy nhất nhưng mang hai bộ gen khác nhau. Khi hình thành cơ quan thì mỗi một cơ quan lại có một bộ gen duy nhất , do đó có thể sinh vật này mang gan, tuyến sinh dục, tim , não có bộ gen A, thận , phổi, da, bộ tiêu hóa có bộ gen B (cơ quan thường có một bộ gen duy nhất tuy nhiên cũng có thể pha tạp ). Hệ miễn dịch có thể là A hay B nhưng vì nó hình thành sau nên nó xem A hay B cùng phe nên không chống lại. Thế là sinh vật lớn lên hoàn toàn bình thường không biết cơ thể mình từ hai nguồn gốc khác nhau.
Hiện tượng chimera này có nhiều hơn và phổ biến hơn ta tưởng. Ở con người thì chỉ khi xét nghiệm ADN để tìm phụ hệ thì mới phát hiện do đó không biết tỉ lệ của nó là bao nhiêu (không ai rỗi hơi đi tìm ở mọi người thường, có lẽ sẽ là một đề tài nghiên cứu ở tương lai).Thế nhưng ở con vật thì khá phổ biến. nguyên do là con vật thường đa thai . Thể khảm xảy ra khi ta ghép mô ở bào thai hay do hiện tượng truyền máu mang tế bào mầm giữa các phôi thai trong bụng mẹ. Ở loại khỉ đuôi sóc marmoset ở châu Mỹ (loại khỉ nhỏ nhất thế giới) thì tỉ lệ thể khảm lên tới 95% khỉ sinh ra vì pha tạp máu từ trong bào thai.
Làm thế nào để nhận biết một sinh vật có thể khảm?
Rất khó, vì không giống như các con quái vật trong truyện cổ tích , đầu bò , mình sư tử , đuôi rắn , thể hiện bên ngoài các sinh vật này không khác một sinh vật cùng loại bình thường. Quan sát kỷ có thể thấy thân có những đốm màu ở lông khác nhau trên hai bên , các ngón chân khác nhau hai bên , màu mắt khác nhau…còn ở người xem phết máu có thể thấy hai dòng hồng cầu khác hẳn nhau , da có những đốm khác màu, màu mắt khác nhau hai bên, giới tính lẫn lộn…Nhưng nói chung gần như khó thể phân biệt một chimera và sinh vật bình thường nếu chỉ dựa vào hình dạng bên ngoài.
Hiện tượng chimera nay gây ra một số vấn đề nan giải nếu không khéo có thể thành tai họa.
Thứ nhất là về mặt pháp luật, để xác định phụ hệ hay mẫu hệ vì đứa trẻ đẻ ra có thể mang gen không giống cha hay mẹ mình như các vụ kiện cáo trong lịch sử (The Lydia Fairchild , Karen Keegan ….và thí dụ trong bài báo Lần đầu Việt Nam phát hiện "bố đẻ nhưng không phải bố ruột")
 |
| Minh họa cho quá trình chimera: Cậu bé được cặp vợ chồng nọ sinh ra, nhưng lại là con sinh học của ông bác. Ông bác này là bào thai song sinh đã bị cậu em nuốt mất từ khi còn trong bụng mẹ. |
Thứ hai nữa là một sinh vật thể khảm khi hiến tặng cơ quan có nguy cơ gây ra thải loại miếng ghép dù rằng cách test xét nghiệm máu cho thấy tương hợp (chỉ là tương hợp mô máu với giả thiết rằng toàn bộ phần cơ thể còn lại cùng một di truyền).
Ở thực vật hiện tượng chimera này là một sự thông thường. Thí dụ như xoài , thanh long, nhãn, quít, cam, mãng cầu. sầu riêng…. tháp cây là một chuyện thông thường. Cây tháp thực ra là một chimera vì cây ít có hiện tượng thải miếng ghép giống như động vật.
Hiện tại trong các phòng thí nghiệm bằng cách ghép tế bào lên phôi ,người ta đã tạo ra những sinh vật như cừu-dê, chuột- sóc, thậm chí có cả heo- người, thỏ -người….nhưng những sinh vật này đều chỉ tạo ra nhằm nghiên cứu ,chỉ hình thành phôi chứ không sống. Tuy nhiên không ai biết trong tương lai có thể có những ai đó tạo ra một loại người-sư tử, người – anconda hay ghê gớm hơn người-terex (khủng long bạo chúa) phục vụ cho những y đồ đen tối thì sao?
Đăng nhận xét